uzun zamandır üzerinde yazmayı düşündüğüm konulardan biriydi “open api”. bir konuşmada bu konuyla ilgili yorum yapmam istenmişti ama ne yazık ki zaman yetmediği için konuşamadım. itiraf etmeliyim ki, işin içinde bilgi paylaşımı olan her konuyu sevdiğimden open api konusuna ilişkin bir kaç çift bile laf edecek olmam beni heyecanlandırmıştı.

baştan söyleyeyim, yazılımcı değilim. yazılım dünyasıyla dünyevi ilişkim, üniversitede veritabanı nasıl programlanmalı, temel algoritma vb. dersler almış olmam ve o dönemlerde bilgisayara zırt pırt format atabilmemle sınırlı. ama yazılım ile ilgili konuları severim. gönül bağım var, bunu söyleyebilirim.

api nedir ne değildir diye merak ediyorsanız bu harika video’ya göz atabilirsiniz. özetlersem, api’ler farklı yazılımların iletişim kurmasını sağlayan arayüzler diyebiliriz.

farkında olmayabilirsiniz ama çevremizde kullandığımız bir çok yazılım, başka yazılımların api’lerini kullanarak hizmet sunuyor. örneğin bir kredi karşılaştırma sitesini ele alalım … bunlar, sizin istekleriniz / ihtiyaçlarınız doğrultusunda, kredi sağlayan kuruluşların api’lerini kullanarak size kullanabileceğiniz farklı kredi seçeneklerini gösterme ve bunlara başvurma imkanı sunuyor.  ya da facebook login hizmetini düşünün; bu api’yi kullanarak farklı sitelere hızlıca üye olabiliyorsunuz. hizmeti alan son kullanıcı gözünden bakıldığında api’ler inanılmaz bir zaman & maliyet kazancı sunuyor. kulağa iyi geliyor değil mi?

3 farklı api türü var; “open” – “partner” – “private”. aşağıdaki şema yazının geri kalanı için kritik önem taşıyor.

burada en çok tartışmaya konu olan ise haliyle, “open” (public) diye adlandırılan ve farklı şirketlerin / kişilerin de kullanımına açıkça sunulabilen api’ler.

buraya da open api nasıl çalışır, ne fayda sağlar temalı bir başka güzel grafik ekleyelim**.

“open api” konusu biraz çetrefilli. özellikle de finans dünyasına yansıması…

bir kaç yıldır üzerinde konuşulan ve  avrupa birliği’ndeki finansal kuruluşları yakından ilgilendiren psd2 düzenlemeleri*** sonrasında türkiye’de “open api” ve “open api” tabanlı ortaya çıkan “open banking” tartışmaları başladı.

bunun bir kaç nedeni var;

• psd2, bankalara bazı kritik api’leri paylaşma zorunluluğu getiriyor (örneğin hesap açma gibi…)
• bir noktada türkiye’de de bankalar tarafından api paylaşımının zorunlu hale getirilmesi mümkün.
• bankalar tarafından api paylaşımının fintech ekosisteminde yaratacağı değişimin belirsiz durması.
• ve eskimeyen klasik güvenlik riskleri…

kısaca api’leri açmak [hangi api’lerin açılacağını seçmek] bankalar açısından belirsizliklerle dolu bir alan.

“api’leri açalım” demek işin en kolay tarafı ama yapılması gereken onlarca hazırlık söz konusu. ama daha da önemlisi konuya bakış açısını değiştirmek gerekiyor; daha dramatik bir vurgu yapmanın tam zamanı! “paradigma değişimi”

dünya genelinde 2 milyar, ülkemizde de nüfusun yaklaşık yarısı bankacılık sisteminden bağımsız bir hayat sürüyor. bazılarınız kredi kartı borçlarınızı hatırlayıp, bankalarla ilişkinizin olmadığı bir hayatın ne kadar güzel olabileceğini düşünebilirsiniz. fakat kötü deneyimlerin ve günün her saati arayan çağrı merkezi çalışanlarının, bakış açınızı daraltmasına izin vermeyin.

parayla ilişkili her noktanın, elektronik dünyaya transferi günün sonunda hayat kalitemizi artırıyor. fakat bu geçiş sürecinde, devletlerin ya da bankaların tek başına üstemesinden gelemeyeceği kadar büyük bir yük var. hem insanların günlük yaşamına dokunacaksınız hem onları eğiteceksiniz hem yapacağınız iş size kar sağlayacak… yönetim hantallığı yüzünden ya da kaynak yetersizliği yüzünden hayata geçirilemeyen fintech projeleri ise ufak startupların elinde etkili iş modellerine dönüşebiliyor (paypal’ı hatırlayın).

bankaların api’lerini açarak open banking modelini desteklemeleri (sadece atm lokasyonlarına yönelik api’lerden bahsetmiyorum) finans dünyasındaki tüm oyuncuları etkileyeceği için farklı iş modellerinin ortaya çıkması da kaçınılmaz.

ama günün sonunda da ürün / hizmet doğrudan banka tarafından sunulmasa bile, bankaların ulaşamadıkları müşterilere ulaşmaları da mümkün hale geliyor (elbette işin içine ego problemlerinin de girdiğini söylemek mümkün).

“open api” konseptiyle ilişkili “open banking” kavramı doğru ellerde doğru yönlendirmelerle bankaların rekabet gücünü azaltmak yerine, etkisini artırabileceği ve operasyonel maliyetlerinden kurtularak eriştiği müşteri tabanını genişletebileceği bir yöntem olarak duruyor (birebir open banking ile ilgili olmasa da güçlü api modellerinin etkilerini anlamak için  “great apis are like logo bricks” yazısına bakmanızı da tavsiye ederim).

kısaca paranın tümden dijitalizasyonu için open api kritik rol oynuyor.

elbette veri paylaşımından tutun da farklı güvenlik risklerine kadar tartışılması ve çözülmesi gereken çok sayıda sorun var.  ama üzerinde çalışıldığında hangi problem çözümsüz kalmış ki?

#fightforopenapi

* kaynak: https://www.programmableweb.com/news/private-partner-or-public-which-api-strategy-best-business/2014/02/21

** https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Open-APIs-v5.png

*** psd2 içeriği için ÖDED’in yayınladığı kitapçığı inceleyebilirsiniz.